แหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ดอกคำใต้(ยุคก่อนประวัติศาสตร์)

ในพื้นที่ของอำเภอดอกคำใต้ ทิศตะวันออกเป็นแนวสันเขา ที่ติดต่อกับอำเภอปง จุน และเชียงม่วนที่ติดต่อกับจังหวัดน่านที่มีการผลิตเครื่องมือหินขัดชนิดมีบ่าและไม่มีบ่า ที่ราบตามแนวสันเขาจึงเป็นแหล่งถิ่นที่อยู่อาศัยของมนุษย์ยุคก่อนประวัติศาสตร์ที่มีการเคลื่อนย้ายไปตามแหล่งที่มีความอุดมสมบูรณ์ ของมนุษย์ยุคก่อนประวัติศาสตร์จากหลักฐานที่พบในพื้นที่ราบเชิงเขาจากร่องรอยของมนุษย์ที่พบในเขตดอกคำใต้ ทำให้ทราบว่าเป็นดินแดนที่มีความเก่าแก่ดึกดำบรรพ์แห่งหนึ่ง จากการพบเครื่องมือเครื่องใช้ที่ทำด้วยหิน ในระยะเวลา 5,000 ปี ถึง 2,500 ปี มาแล้ว ใช้เครื่องมือในกลุ่ม" เครื่องมือหินขัด " ( Polished Stone Adzes / Axes )ร่องรอยถิ่นที่อยู่อาศัยของมนุษย์ยุคหินใหม่ ที่พบบริเวณเพิงผาถ้ำดูก หมู่ที่ 5 ตำบลบ้านถ้ำ น่าจะเป็นที่พักชั่วคราว และชำแหละสัตว์โดยนำกระดูกทิ้งในบริเวณปากถ้ำไว้เป็นจำนวนมาก ซึ่งปัจจุบันได้มีนักล่าสมบัติและมีบุคคลบางกลุ่มได้ไปขุดค้นทำลายหลักฐานทางโบราณคดีไปอย่างน่าเสียดาย ในยุคนี้มีคนหลายกลุ่มที่เคยอาศัยอยู่บนที่สูง น่าจะเคลื่อนย้ายลงมาอยู่ในที่ราบริมน้ำ มีการเพาะปลูก เลี้ยงสัตว์ และทำเครื่องปั้นดินเผา จากหลักฐานต่างๆ ทำให้สันนิษฐานว่าน่าจะมีการติดต่อกับเมืองน่านและจังหวัดเชียงรายเพราะมีเครื่องมือหินขัดชนิดเดียวกัน ในยุคนี้ไม่มีหลักฐานที่พอจะเห็นการพัฒนาการต่อมาจนถึงยุคหลัง